वाट पाहतंय आपली… भिलार गाव… आपलं पुस्तकांचं गाव
सातारा जिल्ह्यातील भिलार गावातील अभिनव पुस्तकांचे गाव, वाचन संस्कृतीला चालना देणारा एक अद्भुत उपक्रम
परिचय
सातारा जिल्ह्यातील भिलार हे गाव आपल्या स्ट्रॉबेरीसाठी प्रसिद्ध आहे, पण आता ते पुस्तकांच्या गावामुळेही जगभर प्रसिद्धी मिळवत आहे. महाराष्ट्र शासनाच्या मराठी भाषा विभागाने राबवलेल्या या अभिनव उपक्रमामुळे, भिलार गावातील 35 घरांमध्ये 40,000 पेक्षा जास्त पुस्तके ठेवण्यात आली आहेत. या पुस्तकांचे संग्रह विविध विषयांवर आधारित आहेत, आणि पर्यटकांना त्यांच्या आवडीप्रमाणे पुस्तके वाचण्याची संधी मिळते.
काय आहे भिलार पुस्तकांचे गाव?
भिलार पुस्तकांचे गाव हा एक अनोखा उपक्रम आहे ज्यामध्ये गावातील 35 घरांमध्ये विविध विषयांवरील पुस्तके ठेवण्यात आली आहेत. हे पुस्तके विद्यार्थ्यांपासून ते वयोवृद्धांपर्यंत सर्वांसाठी उपयुक्त आहेत. प्रत्येक घराची भिंतचित्रे त्या घरात ठेवलेल्या पुस्तकांच्या विषयांशी जुळवून घेण्यात आली आहेत, ज्यामुळे वाचकांना त्यांच्या आवडीचे पुस्तके सहजपणे शोधता येतात. यात बालसाहित्य, कथा, कादंबऱ्या, कविता, इतिहास, विज्ञान, आणि अनेक इतर विषयांवरील पुस्तके समाविष्ट आहेत. अंध व्यक्तींसाठी ऑडिओ पुस्तकेसुद्धा उपलब्ध आहेत.
गावात येणाऱ्या पर्यटकांसाठी कथाकथन आणि कविता वाचनाचे कार्यक्रम देखील आयोजित केले जातात. प्रसिद्ध लेखक आणि प्रकाशक यांना देखील भेटीसाठी आमंत्रित केले जाते. हा उपक्रम केवळ पुस्तके वाचण्यापुरता मर्यादित नाही तर वाचन संस्कृती निर्माण करण्याचा आणि मराठी भाषेचे महत्त्व प्रसारित करण्याचा एक प्रयत्न आहे.
कुठे आहे भिलार गाव?
भिलार गाव महाराष्ट्रातील सातारा जिल्ह्यात, महाबळेश्वर आणि पाचगणीच्या जवळ सह्याद्रीच्या रांगांमध्ये वसलेले आहे. हे गाव आपल्या निसर्गरम्य सौंदर्यासाठी देखील प्रसिद्ध आहे आणि पर्यटकांना आकर्षित करते. पुस्तकांचे गाव पाहण्यासाठी आणि वाचन करण्यासाठी लोक येथे मोठ्या संख्येने येतात.
गावात पोहोचण्यासाठी विविध वाहतूक साधने उपलब्ध आहेत. जवळील रेल्वे स्थानक आणि बस स्टॉप यांच्या माध्यमातून भिलार गावात सहजपणे प्रवास करता येतो. पर्यटकांसाठी गावात राहण्याची व्यवस्था देखील उपलब्ध आहे.
कधी सुरू झाला हा उपक्रम?
४ मे २०१७ रोजी महाराष्ट्र शासनाच्या मराठी भाषा विभागाने भिलार पुस्तकांचे गाव सुरू केले. या उपक्रमाची कल्पना वाचन संस्कृती वाढविण्याच्या उद्देशाने राबविण्यात आली आहे आणि तो आजपर्यंत यशस्वीपणे चालू आहे. दरवर्षी हजारो विद्यार्थी आणि पर्यटक या पुस्तकांच्या गावात भेट देत असतात.
हा उपक्रम वर्षानुवर्षे अधिक मजबूत होत आहे आणि त्यात पुस्तकांची संख्या वाढत आहे. नवीन कार्यक्रम आणि सुविधा जोडण्यात येत आहेत जेणेकरून वाचकांना अधिक चांगला अनुभव मिळू शकेल.
कोणी राबवतो हा प्रकल्प?
हा उपक्रम महाराष्ट्र शासनाच्या मराठी भाषा विभागाने राबवला आहे. स्थानिक लोकांचा देखील या उपक्रमात मोठा सहभाग आहे. गावातील 35 घरांच्या मालकांनी आपली घरे पुस्तकांच्या गावासाठी उपलब्ध करून दिली आहेत. याशिवाय, स्वयंसेवकांचे एक मोठे गट या उपक्रमात सक्रियपणे भाग घेत आहेत.
“हा उपक्रम केवळ सरकारचा नाही तर संपूर्ण गावाचा आहे,” असे भिलार गावातील एका स्थानिक नागरिकाचे म्हणणे आहे. “आम्हाला या उपक्रमावर अभिमान आहे आणि आम्ही ते पुढे चालू ठेवण्यासाठी काम करत आहोत.”
का राबवण्यात आला हा प्रकल्प?
हा प्रकल्प वाचन संस्कृती वाढविण्याच्या उद्देशाने राबवण्यात आला आहे. आजच्या तंत्रज्ञानाच्या युगात, मोबाईल आणि टीव्हीचा वापर वाढल्याने वाचन कमी झाले आहे. यावर मात करण्यासाठी आणि वाचनाचे महत्त्व लोकांपर्यंत पोहोचविण्यासाठी हा उपक्रम हाती घेतला गेला.
मराठी भाषेचे प्रसार करणे आणि मराठी साहित्याचे महत्त्व लोकांपर्यंत पोहोचविणे हे देखील या प्रकल्पाचे उद्दिष्ट आहे. भिलार पुस्तकांचे गाव हे मराठी भाषेच्या विकासासाठी एक महत्त्वपूर्ण योगदान आहे.
कसे राबवण्यात आला हा प्रकल्प?
हा प्रकल्प गावातील 35 घरांमध्ये विविध विषयांवरील पुस्तके ठेवून राबवण्यात आला आहे. प्रत्येक घरातल्या पुस्तकांची निवड त्या घराच्या भिंतचित्रांनुसार करण्यात आली आहे, ज्यामुळे वाचकांना पुस्तके सहजपणे शोधता येतात. गावात कथाकथन, कविता वाचन आणि इतर सांस्कृतिक कार्यक्रम देखील आयोजित केले जातात.
“हा उपक्रम असाधारण आहे,” असे एका पर्यटकाने सांगितले. “मला असे पुस्तकांचे गाव कुठेही पहायला मिळाले नाही. हा उपक्रम वाचन संस्कृती वाढविण्यासाठी खूप महत्त्वाचा आहे.”